Projecten

Een zwembad exploiteren is een publieke dienstverlening met een stevig prijskaartje. Hier geven we 4 inzichten uit opdrachten die we met IDEA Consult voorbije maanden deden. Onderzoekstrajecten waar een strategische kijk op zwembaden centraal stond en waar regionale of intergemeentelijke samenwerking deel was van het vraagstuk.

De uitdaging

Hoe kunnen we in de toekomst zwemwater blijven aanbieden aan clubs, scholen en de burgers? Wat zijn de belangrijkste strategische afwegingen die we moeten maken? Hoe kunnen we regionaal of intergemeentelijk samenwerken op vlak van zwembaden. Vragen die zowel bij de regio’s Midwest als Zuid-Oost-Vlaanderen, maar ook bij de stad Genk voorlagen ter voorbereiding van de nieuwe lokale beleidsperiode.

Aanpak en resultaten

IDEA Consult vertrok van het in kaart brengen van de huidige situatie en specifieke context: van alle zwembaden in de regio, over bereikbaarheidsoverzichten met fiets & auto, tot concrete leerlingenaantallen of ligging van scholen. Met het onderzoeksmateriaal en inspirerende inzichten gingen we in werksessies aan de slag met zowel ambtenaren als schepenen. Financiële en bouwtechnische aspecten, via samenwerking met Tack-Tic, brachten we steeds in relatie met de maatschappelijke impact van scenario’s en de waarde van zwemmen voor clubs, scholen en inwoners.

4 rode draden of 4 inspirerende inzichten die deze opdrachten illustreren:

Gedeelde ambitie

Ontzorgen en solidaire ondersteuning van de gemeenten of steden die nu een zwembad uitbaten in een regio is eerste aanleiding van gesprekken. Om een regionale samenwerking op te zetten een echter ook een gedeelde regionale ambitie belangrijk. Deze kan liggen in het leren zwemmen van kinderen, tot ambities op vlak van de zwemsport of bv. een aanbod rond open water zwemmen in de regio.

Zwemmen niet alleen een sport

Een zwembad is niet zomaar een sportinfrastructuur zoals een sporthal of voetbalveld. Zwemmen is uniek omdat het niet enkel een sport is, die je kan beoefenen in een zwemclub, maar het is ook een levensbelangrijke vaardigheid, die elk kind of inwoners moet kunnen; en die deel is van het onderwijscurriculum. Daarnaast is zwemmen ook een gezonde beweegvorm en populaire sportactiviteit of potentiële activiteit van ‘sport-overwegers’. Tot slot kunnen zwembaden plekken van recreatieve vrijetijdsbesteding zijn. Een gerichte en diverse mix van zwembadconcepten is aangewezen.

Mix van samenwerkingsvormen

Samenwerking tussen lokale besturen kan vorm krijgen op verschillende manieren afhankelijk van de aanwezige capaciteit én ambities: van uitwisselen over overeenkomsten met scholen, over afspraken over planningskalenders en groepsaankopen of shared services in beheer, tot samen investeren. De Regiosportdienst Zuid-Oost-Vlaanderen kwam zo tot een Masterplan Sportinfrastructuur en in de Sportregio Midwest gingen we aan slag met 33 mogelijke opties van samenwerking rond zwembaden.

Elke samenwerkingsvorm heeft zijn eigen governance-afspraken met rollen voor ambtenaren, betrekken van het beleid, het benutten van de aanwezige intergemeentelijke structuren of het aangaan van overeenkomsten met private actoren.

Een onderbouwde sociaal-ruimtelijke kijk over pendelstromen van bv. schoolgaande kinderen, andere publieke dienstverlening in de regio, aansluitende woonkernen en deelgemeenten, … boden een basis om in grotere regio’s ook subregio’s te benoemen voor intergemeentelijke samenwerking tussen enkele gemeenten.

TCO of ‘Total Cost of Ownership’ Als we spreken over zwembaden dan mag het niet enkel over de bouw en een éénmalige investering gaan. Ook het jarenlange bouwkundig en technisch onderhoud en de dagdagelijkse exploitatie met redders en de rekening van energiekosten zijn belangrijk. Belangrijk uitgangspunt voor toekomstige overleggen rond intergemeentelijk zwembadgebruik is dat de kostprijs van een zwembeurt meer is dan de ticketprijs. Samen Tack-Tic werden financiële kaders aangereikt voor heldere toekomstige keuzes.