Hoe houd je een stad levendig zonder de leefkwaliteit van haar bewoners uit het oog te verliezen?

Die vraag staat steeds nadrukkelijker op de radar van steden in binnen- en buitenland, waaronder Gent, Brussel en Antwerpen. In opdracht van Stad Gent voerden we recent een verkennend vooronderzoek uit naar het zogenoemde Agent of Change-principe: een beleidsinstrument dat internationaal steeds vaker wordt ingezet om spanningen tussen nachtcultuur en woonontwikkeling hanteerbaar te maken.

De aanleiding voor dit onderzoek ligt in een herkenbare realiteit. Gent kent een rijk nachtleven dat historisch diep verweven is met de stedelijke identiteit: van iconische clubs als Culture Club en Kompass, tot bruisende buurten als de Vlasmarkt en de Overpoort. Nachtelijke activiteiten brengen economische return, trekken jong publiek aan en fungeren als culturele motor. Tegelijk staan ze steeds meer onder druk. Klachten over geluidsoverlast, strikte regelgeving, stijgende vastgoedprijzen en veranderende uitgaanspatronen maken het moeilijker om nachtcultuur duurzaam te verankeren in de stad.

Het spanningsveld is complex. Nieuwe stadsbewoners willen graag genieten van het bruisende karakter van Gent, maar verlangen ook naar rust. Het dynamische nachtleven dat ooit de aantrekkingskracht van een wijk bepaalde, wordt later als hinderlijk ervaren. Hierdoor verdwijnen clubs en cafés of worden ze naar de ‘rafelranden’ van de stad geduwd — met het risico op verschraling van het culturele aanbod én het stedelijke weefsel.

In die context onderzochten we wat het Agent of Change-principe zou kunnen betekenen voor Gent. De essentie van dat principe is eenvoudig: wie een verandering teweegbrengt in een stedelijke omgeving, draagt ook de verantwoordelijkheid voor de gevolgen ervan. Concreet: wie een nieuw woonproject ontwikkelt naast een bestaande nachtclub, moet zelf instaan voor adequate geluidsmaatregelen. Niet de club, die er vaak al jaren eerder was, maar de ontwikkelaar wordt geacht zich aan te passen aan de bestaande context. Zo wil het principe voorkomen dat historische of culturele plekken verdwijnen onder druk van stadsvernieuwing en klachtenprocedures. Internationaal wordt dit principe al toegepast in steden als Londen, Melbourne, Toronto en Berlijn. In Vlaanderen zijn steden als Antwerpen en Brussel begonnen met de juridische verankering ervan. Ook Gent verkent hoe dit instrument zou kunnen bijdragen aan een doordachte omgang met nachtcultuur in een veranderende stedelijke realiteit.

Wat uit dit verkennend onderzoek vooral naar voren komt, is dat de uitdagingen rond nachtcultuur en stedelijke leefkwaliteit geen zwart-witverhaal vormen. Het gaat om een complex samenspel van belangen, regelgeving, cultuur en ruimte. Het Agent of Change-principe kan daarbij een waardevol hulpmiddel zijn, mits ingebed in een ruimer stedelijk beleid dat inzet op dialoog en wederzijds begrip. De Stad Gent neemt hiermee alvast een belangrijke eerste stap in het verkennen van beleidsinstrumenten die een werkbaar evenwicht zouden kunnen mogelijk maken tussen de nachtcultuur die Gent al decennialang kenmerkt, en de woonkwaliteit waar steeds meer bewoners terecht op rekenen.

Voor steden als Brussel en Antwerpen, waar het nachtleven eveneens onder druk staat maar ook als beleidsprioriteit wordt erkend, biedt dit onderzoek aanknopingspunten om beleid en regelgeving te versterken.

Wil je weten hoe jouw stad kan bijdragen aan een nachtleven dat zowel de stedelijke dynamiek als de leefkwaliteit versterkt? Neem gerust contact met ons op.