Projecten

De uitdaging

Het stelsel van dienstencheques, dat werd ingevoerd door de wet van 20 juli 2001 “tot bevordering van buurtdiensten en -banen”, was aanvankelijk een initiatief van de federale overheid. Op 1 juli 2014 werd het beheer van het Dienstenchequestelsel een regionale verantwoordelijkheid na de implementatie van de Zesde Staatshervorming.

Het stelsel van Dienstencheques is een werkgelegenheidsmaatregel die sinds het begin drie hoofddoelstellingen nastreeft:

• De arbeidsparticipatie verhogen onder mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt (laaggeschoolden);
• Zwartwerk en grijswerk verminderen (informele economie);
• Het evenwicht tussen werk en privéleven voor huishoudens verbeteren.

Uit evaluaties van het stelsel van Dienstencheques in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is gebleken dat de drie oorspronkelijke doelstellingen van het stelsel over het algemeen zijn bereikt, maar dat bepaalde problemen moeten worden aangepakt om het voortbestaan en de doeltreffendheid van het stelsel te garanderen. Naast de budgettaire uitdagingen voor de gewestelijke overheidsinstanties, die nog worden vergroot door het groeiende succes van de Dienstencheques, staat het systeem vooral voor de volgende uitdagingen:

• Langdurig verzuim onder huishoudhulpen;
• Bedrijven vinden het steeds moeilijker om werknemers te werven;
• Dienstcheques worden gekenmerkt door onaantrekkelijke arbeidsomstandigheden;
• Een Dienstencheques job genereert geen ’springplank’-effect naar een andere job;
• Bedrijven hebben beperkte mogelijkheden om hun werknemers goede arbeidsomstandigheden en begeleiding te bieden.

De werkwijze & resultaten

IDEA Consult heeft erkende ervaring met de evaluatie van het stelsel van Dienstencheques. Wij voerden de federale evaluatie van het systeem uit gedurende 10 opeenvolgende jaren. Naar aanleiding van de regionalisering van het systeem evalueerde IDEA Consult bovendien het Dienstenchequestelsel voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de jaren 2014 tot 2023 en het stelsel voor het Waals Gewest voor de jaren 2016 tot 2020. Voor Vlaanderen voerde IDEA in 2015 een analyse uit van de rentabiliteit van Vlaamse Dienstenchequebedrijven en een studie naar het terugkaatsingseffect van het stelsel in 2018. IDEA heeft ook een aantal studies uitgevoerd voor de sector, waaronder een studie over welzijn in de sector in opdracht van FORMTS in 2018 en een studie over opleiding in 2021. IDEA wordt ook erkend als expert op het gebied van Dienstencheques op Europees niveau. Zo namen we deel aan een project dat door de Europese Commissie gefinancierd werd om Europese best practices op het gebied van persoonlijke dienstverlening te verzamelen en schreven we een artikel over welzijn in de sector voor het Europees Agentschap voor veiligheid en gezondheid op het werk.

Deze verschillende studies hebben het mogelijk gemaakt het Dienstenchequestelsel vanuit verschillende invalshoeken te bestuderen en te analyseren, zoals het welzijn op het werk van de werknemers, de toegankelijkheid van de dienstencheques voor de gebruikers en de rentabiliteit van de ondernemingen. Deze analyses werden uitgevoerd aan de hand van verschillende methoden, waaronder het verzamelen en analyseren van een groot aantal administratieve gegevens, enquêtes en diepte-interviews met werknemers, gebruikers en bedrijven en sessies voor collectieve informatievergaring met de sociale partners van de sector. Deze analyses hebben geleid tot een groot aantal aanbevelingen, die met name hebben bijgedragen aan de duurzaamheid van dit systeem.