Blog

Duurzaamheid is niet morgen, maar vandaag. Betaalbaar wonen, overstromingen door klimaatverandering, vereenzaming,… uitdagingen die we niet vooruit mogen schuiven. Burgers en bedrijven zijn meer dan ooit op zoek naar lokale leiders die inzetten op duurzaamheid. In plaats van af te wachten tot wetgeving hen dwingt, kunnen besturen de SDG’s omarmen als een krachtig instrument om hun beleid te vernieuwen. 

Maar waar begin je als lokaal bestuur in een wereld waar er zóveel te doen valt op het gebied van duurzaamheid? De Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties zijn een logische start, maar de 17 doelstellingen zijn breed en ambitieus. Mag je daarin keuzen maken? En hoe doe je dat dan? 

SDG’s: mag je kiezen of moet je alles doen? 

De SDG’s worden omschreven als “één en ondeelbaar.” Dit betekent dat ze samenhangen en elkaar versterken. Maar eerlijk is eerlijk: als lokaal bestuur met beperkte middelen kun je niet overal tegelijk aan werken. En dat is ook niet de bedoeling. Wat wel de bedoeling is dat je focust op de meest prangende maatschappelijke uitdagingen in je gemeente of stad.  

Dus, ja, kiezen mag. Sterker nog, wij raden het aan. Door als lokaal bestuur je Kern-SDG’s te definiëren, kun je de middelen en energie focussen op de duurzaamheidsthema’s die het meest relevant zijn voor jouw gemeenschap en waarmee je de grootste vooruitgang boekt. 

Waarom Kern-SDG’s bepalen? 

Laten we beginnen met de kern van de zaak: waarom is het bepalen van je Kern-SDG’s zo belangrijk? We zien vier belangrijke motieven. 

1. Focus brengt resultaat 

De 17 SDG’s zijn fantastisch, één groot buffet, maar alles tegelijk op het bord is voor de meeste steden en gemeenten onrealistisch. Het kiezen van je Kern-SDG’s helpt om je middelen gericht in te zetten en resultaten te boeken. Misschien worstelt jouw stad met verkeersdrukte en luchtkwaliteit? Dan kun je focussen op SDG 11 (Duurzame Steden en Gemeenschappen) en SDG 13 (Klimaatactie). In een landelijke gemeente met een vergrijzende bevolking zijn SDG 3 (Gezondheid en Welzijn) en SDG 8 (Waardig Werk en Economische Groei) relevanter. Door focus zorg je voor richting in je meerjarenplan én vergroot je de kans dat je daadwerkelijk verschil maakt. 

2. Inspelen op de echte lokale noden 

Elke gemeenschap heeft zijn eigen uitdagingen en kansen. De SDG’s zijn een kader, maar het is aan jou om te bepalen welke doelen aansluiten bij de situatie van jouw gemeente. Door middel van een omgevingsanalyse, krijgen gemeenten een scherp beeld van de kansen en uitdagingen op hun grondgebied. Lokale betrokkenheid is hierbij cruciaal: betrek inwoners, bedrijven en maatschappelijke organisaties bij het benoemen van de belangrijkste uitdagingen en het kiezen van de SDG’s die voor hen belangrijk zijn. 

3. Verantwoording en transparantie 

Duurzaamheid, zonder meetbare doelen en duidelijke rapportage, is als een boot zonder kompas. Door Kern-SDG’s te definiëren, maak je het makkelijker om je inspanningen te verantwoorden en je voortgang te rapporteren. Dit creëert niet alleen transparantie naar je inwoners en stakeholders, maar bouwt ook vertrouwen op. Mensen willen weten wat je doet en hoe het bijdraagt aan hun leven, hun buurt en de toekomst. 

4. Je impact reikt verder dan je Kern-SDG’s  

Wanneer je als lokaal bestuur kiest voor een aantal Kern-SDG’s, betekent dat niet dat je alleen op die specifieke doelen invloed hebt. Integendeel, de acties die je onderneemt voor jouw gekozen SDG’s kunnen vaak een domino-effect hebben op andere doelen. Met de Kern-SDG’s kies je een aantal strategische invalshoeken, maar vervolgens probeer je in je acties op zoveel mogelijk domeinen impact te hebben. In de praktijk gebruiken we daarvoor het SDG-wiel. Je legt elke actie in het midden van het wiel en vraagt je vervolgens af hoe ze kunnen bijdragen tot elk van de 17 SDG’s in het wiel. 

Bijvoorbeeld, als je focust op SDG 11 (Duurzame Steden en Gemeenschappen), kun je indirect ook SDG 3 (Gezondheid en Welzijn) versterken of bijdragen aan SDG 7 (Betaalbare en Schone Energie). 

Focus op een paar Kern-SDG’s, maar laat je acties doorwerken op meerdere vlakken. Zo kun je met een gerichte aanpak toch brede impact hebben. 

Hoe definieer je Kern-SDG’s? 

Nu we hebben vastgesteld waarom het zo belangrijk is om je Kern-SDG’s te kiezen, volgt de vraag: hoe doe je dat? Om Kern-SDG’s te benoemen, werk je in twee stappen: 

Analyseer jouw huidige situatie 

Identificeer de belangrijkste duurzaamheidsuitdagingen van je gemeente. Gebruik bijvoorbeeld de SDG-monitor (https://sdgmonitor.ideaconsult.be/) die je inzicht geeft in de data voor jouw lokaal bestuur. Heb je al een omgevingsanalyse? Dan kan deze ook als startpunt dienen.  

De vraag waarop je een antwoord zoekt is: op welke topics moeten we prioritair inzetten?  Kijk daarbij niet alleen naar zaken die niet goed lopen, maar benoem ook jouw sterke punten en hefbomen. Een rijk verenigingsleven bijvoorbeeld, waardevolle natuurgebieden of KMO’s die groeien en innoveren. 

Prioriteer op basis van impact 

Ten tweede stel je de vraag: op welke topics heb ik als lokaal bestuur impact als het gaat over duurzaamheid.  Het Vlaams Agentschap voor Innoveren en Ondernemen (VLAIO) ondersteunt ondernemingen in hun groei, dan kun je als gemeente beter doorverwijzen dan bedrijven ook te gaan subsidiëren. Op het sociaal leven in dorpen, of het verkeersveiliger maken van schoolomgevingen, kan het bestuur wel sterk wegen.  

Door jouw Kern-SDG’s te kiezen vanuit deze twee invalshoeken (behoeften en impact), maak je de gemeente duurzamer én draag je bij aan de brede Agenda 2030. Misschien wordt jouw bestuur wel dé koploper in duurzaamheid. 

Wil je ondersteuning bij het definiëren van jouw Kern-SDG’s, neem dan contact met Birgit Verspeek, adviseur duurzame ontwikkeling en SDG-coördinator bij IDEA Consult. Birgit helpt je graag verder met gerichte advies en praktische stappen om jouw duurzaamheidsambities waar te maken. 

birgit.verspeek@ideaconsult.be 
+32 468 06 09 69 

Samen bouwen we aan een duurzame en veerkrachtige toekomst voor jouw gemeente!