Deze studie vergelijkt hoe vijf Europese landen digitaal onderwijs organiseren en beheren, met als expliciet doel Wallonië te helpen bij het vormgeven van zijn volgende strategie. Naast het rapporteren van resultaten legt het project sterk de nadruk op de methode: een volledige verkennende scan van de EU, gestructureerde landenfiches, diepgaande casestudy’s en 11 interviews met deskundigen die in juni-juli 2025 zijn gehouden. Het resultaat is een reeks aanbevelingen die zijn afgestemd op de Waalse context.

De uitdaging

Wallonië werkt aan Digital Wallonia 4 Edu, dat meer beoogt dan alleen apparaten en connectiviteit: het streeft naar een coherent, rechtvaardig en duurzaam digitaal leer-ecosysteem. De uitdaging was om in heel Europa te begrijpen wat werkt – en wat moet worden vermeden – bij het afstemmen van infrastructuur, lerarenopleiding, lespraktijk, bestuur, evaluatie en ecologische duurzaamheid. In het onderzoek werd daarom beoordeeld hoe nationale strategieën inspelen op vijf Waalse prioriteiten: een globale aanpak, duurzaamheid op lange termijn, rechtvaardigheid, beheer en evaluatie op lange termijn, en verantwoordelijkheid voor het milieu, met het oog op het informeren van beleids- en begrotingskeuzes voor 2028-2029.

Aanpak en resultaat

De methodologie verliep in drie fasen. Eerst hebben we een verkennende scan uitgevoerd van alle 27 EU-lidstaten, waarbij we per land een vergelijkbare fiche hebben opgesteld met daarin de strategische reikwijdte, budgetten en doelstellingen, de afstemming op de vijf assen van Digital Wallonia 4 Edu, bewijzen van evaluatie en de aanwezigheid van de vijf prioritaire criteria van Wallonië. Aan de hand van zes vooraf overeengekomen selectiecriteria (waaronder de beschikbaarheid van evaluaties, strategisch onderscheidend vermogen en geografische/omvangdiversiteit) hebben we zeven landen op de shortlist geplaatst en vijf daarvan geselecteerd voor een diepgaande analyse: Duitsland, Nederland, Estland, Portugal en Tsjechië.

Ten tweede hebben we vijf gestructureerde casestudy’s uitgevoerd op basis van zeven dimensies (geschiedenis, bestuur, huidige oriëntaties, concrete acties, evaluatie en monitoring, gemeten resultaten en praktijken die moeten worden nagevolgd of vermeden). Dit combineerde grondig deskresearch met 11 semi-gestructureerde interviews aan de hand van een gemeenschappelijke interviewgids om de bevindingen te valideren, blinde vlekken aan het licht te brengen en toegang te krijgen tot niet-openbare documentatie.

Ten derde hebben we een transversale synthese uitgevoerd aan de hand van de vijf criteria van Wallonië om de lessen uit verschillende landen te vertalen naar een beleidsgerichte routekaart.

De vergelijkende bevindingen zijn duidelijk. Effectieve strategieën zijn meerlagig en collaboratief, en zorgen voor een evenwicht tussen een sterke nationale sturing en mondige tussenpersonen en autonomie op schoolniveau (bijvoorbeeld Nederlandse organisaties zoals Kennisnet/SIVON; Portugese digitale ambassadeurs). Pedagogiek en ethiek moeten de basis vormen voor technologische keuzes; landen die begonnen zijn met een aanpak die alleen op infrastructuur was gericht, corrigeren nu hun koers door middel van nationale programma’s voor de ontwikkeling van leerkrachten en gedeelde platforms voor hulpbronnen (bijvoorbeeld het Duitse lernen:digital en MUNDO/VIDIS). Geïntegreerde benaderingen werken het beste wanneer infrastructuur, technologisch-pedagogische ondersteuning, lerarenontwikkeling en kwaliteitsbronnen hand in hand gaan; ondersteuningsmodellen in de buurt, zoals Tsjechische regionale ICT-coördinatoren en “IT-goeroes”, zijn bijzonder effectief. Het daadwerkelijke gebruik hangt af van alledaagse maar cruciale voorwaarden, zoals wifi-dekking, toegang tot stroom, opslag van apparaten en eerstelijnsonderhoud; zonder deze voorwaarden blijven apparaten onderbenut.

Leertrajecten voor leraren hebben baat bij een duidelijke, erkende en, waar mogelijk, gecertificeerde voortgang (bijvoorbeeld afstemming op DigCompEdu), in combinatie met wijdverbreide zelfbeoordelingsinstrumenten waarvan de resultaten worden teruggekoppeld naar het beleid. Open, interoperabele openbare platforms verbeteren de toegang, soevereiniteit en gebruikerservaring (bijvoorbeeld het e-learning-ecosysteem in Estland en het Nederlandse streven naar open materialen en interoperabiliteit). Gelijkheid vereist gerichte maatregelen op basis van lokale diagnoses, waarbij een uniforme distributie van apparaten wordt vermeden en verborgen kosten voor kwetsbare gezinnen worden beperkt. Ten slotte moet ecologische duurzaamheid – die te vaak een bijzaak is – worden ingebouwd via langere levenscycli van apparaten, hergebruik, het vermijden van lock-in en groene criteria bij de aanschaf. Voor Wallonië zijn de bouwstenen al aanwezig (technisch kadaster, portfolio/centrale inkoop, helpdesk, CEN/CTP-ondersteuning). De weg vooruit is het aanscherpen van het beheer tussen verschillende actoren (revitalisering van het CINE), het opschalen van lokale ondersteuning en gecertificeerde opleidingen, het systematiseren van gebruiksmonitoring en feedbackloops, het consolideren van een open, interoperabel resourceplatform en het formaliseren van een plan voor ecologische duurzaamheid dat pedagogiek, budgetten en klimaatdoelstellingen op elkaar afstemt.